نياسر
نياسر روستايي در 35 كيلومتری شمال غربي شهر كاشان مي باشد كه در منطقه ای كوهستاني در ارتفاعات كركس واقع شده است . نياسر يك شهر تاريخي مي باشد كه به خاطر آثار ارزشمند ش مثل آتشكده ( متعلق به زمان اردشير بابكان )، چشمه اسكندر ( از قديمي ترين چشمه های شناخته شده در ايران در ارتفاع 1680متربالای دريا )، باغ تالار ( متعلق به دوره صفويه ) و غار نياسر ( متعلق به دوره پارتيان ) شهرت دارد . روستاييان به قسمت فوقاني روستا، « تالار » و به قسمت پاييني « داراب » مي گويند.
باني نياسر اردشير اول مي‌باشد در توصيف اردشير همان بس زمانيكه اردوان اشك كشته شد همه ايران را تصرف كرد. ارمنستان و پنجاب هند را گشود و روميان را شكست داد. اردشير دين زرتشت را رسمي كرد ( چهارطاقي نياسر سمبل آتش پرستي آنان مي‌باشد ) و در پايان جنگهاي ملوك الطوايفي ايران به سوي يكي از طايفه‌هاي بزرگ به نام مهرك مي‌شتابد وي و هوا دارانش را كشته و به سوي محل كور نياسر حركت مي‌كند و قصر طربان ( تالار فعلي ) را بنا كرد و چشمه آب اسكندريه و غار ويس و باغ تالار را ايجاد نمود و در سمت غرب چشمه نياسر چهار طاقي ( آتشكده‌اي ) از سنگ تراش خارا را در چهارده ذرع بنا نهاد.
آتشكده نياسر
يك ساختمان گنبدی شكل كه بر روی صخره ای قرار گرفته است و مشرف به بخش « تالار » روستا مي باشد، از دور خود نمايي مي كند. اين بنايي است كه معتقدند به دستور اردشير بابكان، موسس سلسله ساسانيان ساخته شده است . آتشكده بنايي 14×14 متر مي باشد كه بصورت اتاقي به همراه يك گنبد مي باشد . در چهار طرف اتاق ديواری وجود ندارد .
آتشكده از سنگهايي كه با گچ كنار يكديگر قرار داده شده اند ساخته شده است. سنگهای به كار رفته در قسمتهای پاييني بنا به شكل طبيعي و عادی وسنگهای بكار رفته در قوسها ودر قسمتهای فوقاني مربعي شكل و مانند آجرهای بزرگي هستند. قسمتهاي تحناني بنا در سالهای اخير با گچ پوشيده شده است . احتمالاً درگذشته تمامي ديوارهای اطراف آتشكده با كنده كاري های گچي تزيين شده بودند.
گنبد اصلي آتشكده در گذشته، فرو ريخته كه بعداً بازسازی شده است و به شكل گنبدهای دوران اسلامي فرم داده شده است و به عقيده دانشمند برجسته فرانسوی، آندره گدار گنبد اصلي به شكل تخم مرغ بوده است . به علت واقع شدن آتشكده در ارتفاع، آتش آن از دور قابل رويت بوده است و ممكن است كه بنا نقش سمبليكي داشته باشد. در قسمت ميانه اتاق آتشكده گودالي وجود دارد كه محل افروختن آتش بوده است .
نكته جالب توجه در ساختار آتشكده آن است كه بعضي سنگهاي بكاررفته در عمارت، برش قديمي تر و متفاوتي نسبت به بقيه دارد. اين سنگها از غاری كه در قسمت جنوبي آتشكده وجود دارد، بدست آمده و اين مسئله نشان دهنده قد مت بيشتر غار نسبت به آتشكده است.
چشمه و آبشار نياسر
چند متر پايين تر از آتشكده نياسر، چشمه آب تميز و خنكي جريان مي يابد و به روستا مي رود، اين چشمه كه چشمه اسكندر نام دارد، از قديمي ترين چشمه های شناخته شده است كه 1680 متر بالای سطح دريا مي باشد.
آبهای روان از كنار آتشكدهای زياد ديگری نيز جريان مي يابد كه اين مي تواند علامت پرستش آناهيتا، الهه باروری و مرتبط با آب باشد.
در ادامه چشمه آبشار اسكندر وجود دارد و در قسمت پايين آبشار، دو تا سنگ آسياب وجود دارد .
غار نياسر
روستاييان غار را غار تالار يا سوراخ رئيس مي نامند.
غار نياسر كاملاً دست ساز بشر مي باشد ( به جز يك يا دو حفره طبيعي نزديك وروديها ) به احتمال قريب به يقين غار يك معبد ميترايي و متعلق به دوره پارتيان ( اشكانيان ) بوده است. اكثر معابد ميترايي در تاريكي مطلق ساخته شده اند. در تمام قسمتهاي داخلي غار، بقاياي كنده كاريها روي ديوارها ديده مي شود. غار از مجموعه ای از تونلهاي متعدد، راهروها، اتاق ها و محوطه های پيچ در پيچ به همراه تعداد زيادی چاه تشكيل شده است.
غار از سه طبقه شامل دو كانال، يك كانال حلقه ای شكل و يك كانال افقي تشكيل شده است. طول راهروها و اتاق های غار پيچيده نياسر، تقريباً 650 متر با 45 چاه با عمق 118 متر است. غار از 23 اتاق با اندازه های مختلف با مساحت كلي 5/176متر مربع تشكيل شده است. نكته جالب آن است كه هوای داخلي غار درهيچ نقطه ای تغيير عمده پيدا نمي كند و حتي در عميق ترين نقطه غار به خاطر وروديهای متعدد ، هوای تازه وجود دارد . بنا به عقايد معتقدين به ميترائيسم، خدای مهر يا خورشيد در غاری در كوههای سنگي پديد آمده بود و به همين منظور در زمان پارتيان ( كه آزادی مذهبي بيشتری وجود داشته است ) ايجاد شده و البته پيدا شدن اشيايي مانند كارهای سفالي و سكه های دورانهای ديگر مانند سلجوقيان و ايلخانيان نشان مي دهد كه كاربرد غار در زمانهای بعدی فرق كرده و احتمالاً به منظور سر پناه و جهت اهداف دفاعي استفاده مي شده است . تردد در داخل غار نياسر بسيار مشكل است و در بسياری از مسيرها بايستي به حالت خزيدن حركت نمود و بلند ترين نقطه غار 7/1 متر است.
اين غار از عجايب و نوادر آثارباستاني است. درحدود 1800 تا 2000 سال قبل در دل كوه كركس و برفراز تپه هاي آهكي مشرف بر نياسر كاشان و احتمالاُ با مقاصد آييني و مذهبي به صورت تونل سنگي پرپيچ و خم با ابزارهاي ابتدايي كنده شده است. غار نياسر كاشان شامل مجموعة زيرزميني وپيچيده اي است كه از راهروهاي تنگ و طولاني و اتاق ها وچاه هاي متعددي تشكيل شده و دسترسي به اعماق آنها بدون بهره گيري از وسايل پيشرفتة امروزي ممكن نيست. اين غار كه به ” سوراخ رئيس “ يا ” غار ويس “ شهرت دارد قرن ها نامكشوف ماند و در هيچ يك از متون تاريخي و آثار تحقيقي قرون اخير ورغم ذكر ساير بناهاي تاريخي منطقه نظير آتشكدة نياسر (بنا شده توسط اردشير بابكان مؤسس سلسلة ساسانيان ) مورد اشاره قرار نگرفته است . از شگفتي هاي اين غار انسان ساخت بودن آن است. كمبود هوا در هيچ نقطه اي از آن احساس نمي شود و حتي در عميق ترين نقاط آن عمل تهويه به طور طبيعي انجام مي گيرد. يكي او فرضيات درمورد منشاء تاريخي اين غار بيانگر اين است كه درساخت آتشكدة نياسر از سنگ هاي تراشيده شدة حاصل از كندن غار استفاده شده است. احتمالاُ زمان حفر غار پيش از احداث آتشكده بوده است .روستاييان غار را غار تالار يا سوراخ رئيس مي نامند. غار نياسر كاملاً دست ساز بشر مي باشد ( به جز يك يا دو حفره طبيعي نزديك وروديها ) به احتمال قريب به يقين غار يك معبد ميترايي و متعلق به دوره پارتيان ( اشكانيان ) بوده است. اكثر معابد ميترايي در تاريكي مطلق ساخته شده اند . در تمام قسمتهاي داخلي غار، بقاياي كنده كاريها روي ديوارها ديده مي شود.
غار از مجموعه ای از تونلهاي متعدد، راهروها، اتاق ها و محوطه های پيچ در پيچ به همراه تعداد زيادی چاه تشكيل شده است. غار از سه طبقه شامل دو كانال، يك كانال حلقه ای شكل ويك كانال افقي تشكيل شده است. طول راهروها و اتاق های غار پيچيده نياسر، تقريباً 650 متر با 45 چاه با عمق 118 متر است. غار از 23 اتاق با اندازه های مختلف با مساحت كلي 5/176متر مربع تشكيل شده است. نكته جالب آن است كه هوای داخلي غار درهيچ نقطه ای تغيير عمده پيدا نمي كند و حتي در عميق ترين نقطه غار به خاطر وروديهای متعدد ، هوای تازه وجود دارد. بنا به عقايد معتقدين به ميترائيسم، خدای مهر يا خورشيد در غاری در كوههای سنگي پديد آمده بود و به همين منظور در زمان پارتيان ( كه آزادی مذهبي بيشتری وجود داشته است ) ايجاد شده و البته پيدا شدن اشيايي مانند كارهای سفالي و سكه های دورانهای ديگر مانند سلجوقيان و ايلخانيان نشان مي دهد كه كاربرد غار در زمانهای بعدی فرق كرده و احتمالاً به منظور سر پناه و جهت اهداف دفاعي استفاده مي شده است. تردد در داخل غار نياسر بسيار مشكل است و در بسياری از مسيرها بايستي به حالت خزيدن حركت نمود و بلند ترين نقطه غار 7/1 متر است.
حدود دو هزار سال پيش، دستان هنرمند ايرانيان غار باشكوهي در نياسر كاشان پديد آورد كه مي‌تواند گواه ديگري باشد بر فرهنگ و تمدن كهنسال ايراني. اين غار كه از عجايب آثار باستاني است با ابزارهاي ساده و ابتدايي در دل كوه‌هاي كركس كنده شده و به احتمال قريب به يقين در حفر آن مقاصد آئيني و مذهبي مدنظر بوده است.
اين غار شامل مجموعه‌اي از تونلها و راهروهاي تنگ و طولاني و اتاقها، اتاقكها و چاه‌هاي متعدد است. دسترسي به عمق اين چاه‌ها بدون استفاده از وسايل پيشرفته امروز ممكن نيست، غار نياسر به «سوراخ ويس» يا «غاير ويس» يا «غار رئيس» شهرت دارد و قرنها ناشناخته مانده بود، چنانكه در آثار تاريخي و نوشته‌هاي تحقيقي نيز نامي از آن نيست — در حالي كه آثار تاريخي ديگر اين منطقه، همچون آتشكده نياسر كه در زمان اردشير بابكان ساخته شد، كاملاً شناخته شده‌اند.
غار نياسر سه طبقه دارد و از دو كانال تشكيل شده، كانالي تقريباً حلقوي و كانالي در كنار آن به‌صورت تقريباً افقي. طول دالانها و اتاقهاي اين مجموعه پيچيده به دو هزار و پانصد متر مي‌رسد، در حالي كه عرض آن بسيا كم و حدود يك متر است؛ مقطع تونلها اكثراً كمتر از يك متر مربع است. غار حلقوي دو مدخل و غار افقي چهار مدخل دارد.
غار حلقوي متشكل است از هفت اتاق كه در دل كوه به نحوي استادانه كنده شده‌اند و از طريق چاه‌ها و دالانهاي زيرزميني به طبقات زيرين مرتبط مي‌شوند. دهانه‌هاي اين تونل در ارتفاع هزار و هفتاد و نه و هزار و هشتاد يك متري از سطح زمين قرار دارند.
غار افقي دالاني است طولاني و با شيبي ملايم به سمت بالا. دو دهانه اوليه آن در ارتفاع هزار و هفتاد و هشت متري از سطح زمين قرار دارند و دهانه‌هاي عقبي آن، حدود هزار و صد و هفت متر و بيش از هزار و صد نه متر مي‌رسند. اين دالان دراز به باغ زيبائي منتهي مي‌شود كه در مركز آن چند اتاق ساخته شده است. در اين مسير آثاري نظير سنگ آسياب (براي سرپوش چاه‌ها)، آب‌انبار و مجاري ويژه‌اي مشاهده مي‌شود.
در اين مجموعه 45 حلقه چاه با عمق كلي صد و هجده متر وجود دارد كه سطوح مختلف (از لحاظ ارتفاعي) به هم مي‌پيوندند. همچنين در اين مجموعه 20 اتاق با مساحت كلي صد و هفتاد و شش و نيم متر مربع وجود دارد، بزرگترين اتاق بيست و هشت و شش دهم متر مربع و كوچكترين آن را يك و هشت دهم متر مربع است.
از شگفتيهاي اين غار دست‌ساز آن است كه كمبود هوا در هيچ نقطه‌اي از آن احساس نمي‌شود و حتي در عميقترين نقاط آن عمل تهويه به‌طور طبيعي انجام مي‌شود.
غار نياسر در قرون و اعصار متمادي كه بر آن گذشته دچار آب‌گرفتگي و فرسايش سطحي شده و به اين علت سطوح آن رسوب و زنگار گرفته است. اكنون متخصصين شركت ملي فولاد ايران به پاكسازي آن مشغولند.
باستان‌شناسان زمان حفر غار را به پيش از ساخت آتشكده نياسر مربوط مي‌كنند، بنا بر اين بايد مربوط به دوران پارتها (اشكانيان) باشد. هدف از كندن اين مجموعه پيچيده و شگفت‌انگيز دقيقاً معلوم نيست، ولي حدس قوي زده مي‌شود كه انگيزه‌هاي ديني در كار بوده است.
اكنون به اين غار به عنوان محلي براي جلب سياح نگريسته مي‌شود، لكن لازم است كه تحقيقاتي همه‌جانبه در مورد اين مجموعه به عمل آيد تا معلوم شود كه حفر آن چه مدت طول كشيده، دقيقاً مربوط به چه زماني است و اصولاً اين مجموعه اعجاب‌آور به‌چه منظور حفر شده است.
البته به اطلاع می رساند که كه اطلاق نام ويس به اين غار هيچگونه مأخذ و مدرك صحيح و مستندي ندارد بلكه با توجه به اينكه نام محلي اين غار، غار رئيس مي‌باشد و بعضي از خبرنگاران يا علاقمندان اين قبيل آثار در ضبط نام اينجا نحوه تلفظ كلمه رئيس را به‌وسيله بعضي از اهالي نياسر يا كاشان، به‌صورت كلمه (ويس) تلقي كرده‌اند و نوشته‌اند حال آن كه نام غار مورد بحث غار رئيس يا غار نياسر است و عنوان (ويس) براي آن هيچ مأخذ مستندي ندارد.
غار نياسر از عجيب‌ترين و شگفت‌انگيزترين آثاري است كه تاكنون با دست انسان، ايجاد شده است اين غار عجيب كه در نوع خود بسيا جالب و بي‌نظير مي‌باشد در دورانهاي قبل از اسلام در دل كوه سر به فلك كشيده كركس در منطقه نياسر و در مرتفع‌ترين نقطه نياسر كه به عنوان محله تالار مطرح مي‌باشد حفر شده است در سر تا سر بدنه‌هاي داخلي اين غار آثار شيئي نوك‌تيز كه به‌وسيله آن اين غار حفر شده است ديده مي‌شود.
غار نياسر به‌صورت راهروها و دالانهاي پيچ در پيچ و تو در توي بسيار پيچيده‌اي است كه در مسير آن چاه‌هاي متعددي نيز ايجاد شده است اخيراً كه با كمك و اقدام مؤثر واحد اكتشافات صنايع فولاد وابسته به وزارت محترم معادن و فلزات قسمتهاي عمده اين غار شناسائي و نقشه‌برداري شد مشخص گرديد كه اين پروژه عظيم و حيرت‌آور براساس يك طرح دقيق با فن‌آوري بسيار پيشرفته‌اي در زمان خود، به اجرا درآمده است.
عليرغم وجود ده‌ها دهليز و دالان و راهروهاي تو در تو و پيچيده موضوع تهويه مطبوع و فراواني هوا به‌صورت بسيار مطلوبي در سر تا سر غار تعبيه شده است و در هيچ نقطه‌اي از اين غار اسرارآميز مشكل هوا يا سنگيني و كمبود آن وجود ندارد به‌نظر باستان‌شناسان سازمان ميراث فرهنگي كشور كه در چند نوبت از اين غار بازديد كرده و به‌بررسي پرداخته‌اند، صعوبت و سختي فراوان انجام چنين پروژه‌اي بيانگر آن است كه انگيزه‌هاي ايجاد چنين اثري، حتماً انگيزه‌هاي اعتقادي و معنوي است زيرا انجام كار به‌قدري سخت و دشوار بوده است كه علتهاي مادي و اقتصادي نمي‌تواند باعث پديد آمدن چنين اثري باشد. به‌نظر بعضي از كارشناسان، اين غار يك نوع مكان مذهبي است كه براي انجام اعتكاف و يا بعضي مراسم عبادي خاص ايجاد شده است كه البته بعدها به‌صورت يك پناهگاه با كاربريهاي نظامي نيز درآمده است.
آثاري كه از داخل اين غار به‌دست آمده است بيشتر مربوط به دوران سلجوقي است اما مجسمه سنگي سر يك قوچ كه در يكي از نقاط غار پيدا شده است از آثار دوره ساسانيان مي‌باشد غار نياسر كه در اصطلاح محلي غار رئيس گفته مي‌شود يكي از آثار مهم تاريخي است كه مي‌تواند به عنوان يك اثر قابل‌توجه
توريستي و گردشگري مورد بازديد علاقمندان و پژوهشگران قرار داشته باشد
.
نياسر روستايي در 35 كيلومتری شمال غربي شهر كاشان مي باشد كه در منطقه ای كوهستاني در ارتفاعات كركس واقع شده است . نياسر يك شهر تاريخي مي باشد كه به خاطر آثار ارزشمند ش مثل آتشكده ( متعلق به زمان اردشير بابكان )، چشمه اسكندر ( از قديمي ترين چشمه های شناخته شده در ايران در ارتفاع 1680متربالای دريا )، باغ تالار ( متعلق به دوره صفويه ) و غار نياسر ( متعلق به دوره پارتيان ) شهرت دارد . روستاييان به قسمت فوقاني روستا، « تالار » و به قسمت پاييني « داراب » مي گويند.
باني نياسر اردشير اول مي‌باشد در توصيف اردشير همان بس زمانيكه اردوان اشك كشته شد همه ايران را تصرف كرد. ارمنستان و پنجاب هند را گشود و روميان را شكست داد. اردشير دين زرتشت را رسمي كرد ( چهارطاقي نياسر سمبل آتش پرستي آنان مي‌باشد ) و در پايان جنگهاي ملوك الطوايفي ايران به سوي يكي از طايفه‌هاي بزرگ به نام مهرك مي‌شتابد وي و هوا دارانش را كشته و به سوي محل كور نياسر حركت مي‌كند و قصر طربان ( تالار فعلي ) را بنا كرد و چشمه آب اسكندريه و غار ويس و باغ تالار را ايجاد نمود و در سمت غرب چشمه نياسر چهار طاقي ( آتشكده‌اي ) از سنگ تراش خارا را در چهارده ذرع بنا نهاد.
آتشكده نياسر
يك ساختمان گنبدی شكل كه بر روی صخره ای قرار گرفته است و مشرف به بخش « تالار » روستا مي باشد، از دور خود نمايي مي كند. اين بنايي است كه معتقدند به دستور اردشير بابكان، موسس سلسله ساسانيان ساخته شده است . آتشكده بنايي 14×14 متر مي باشد كه بصورت اتاقي به همراه يك گنبد مي باشد . در چهار طرف اتاق ديواری وجود ندارد .
آتشكده از سنگهايي كه با گچ كنار يكديگر قرار داده شده اند ساخته شده است. سنگهای به كار رفته در قسمتهای پاييني بنا به شكل طبيعي و عادی وسنگهای بكار رفته در قوسها ودر قسمتهای فوقاني مربعي شكل و مانند آجرهای بزرگي هستند. قسمتهاي تحناني بنا در سالهای اخير با گچ پوشيده شده است . احتمالاً درگذشته تمامي ديوارهای اطراف آتشكده با كنده كاري های گچي تزيين شده بودند.
گنبد اصلي آتشكده در گذشته، فرو ريخته كه بعداً بازسازی شده است و به شكل گنبدهای دوران اسلامي فرم داده شده است و به عقيده دانشمند برجسته فرانسوی، آندره گدار گنبد اصلي به شكل تخم مرغ بوده است . به علت واقع شدن آتشكده در ارتفاع، آتش آن از دور قابل رويت بوده است و ممكن است كه بنا نقش سمبليكي داشته باشد. در قسمت ميانه اتاق آتشكده گودالي وجود دارد كه محل افروختن آتش بوده است .
نكته جالب توجه در ساختار آتشكده آن است كه بعضي سنگهاي بكاررفته در عمارت، برش قديمي تر و متفاوتي نسبت به بقيه دارد. اين سنگها از غاری كه در قسمت جنوبي آتشكده وجود دارد، بدست آمده و اين مسئله نشان دهنده قد مت بيشتر غار نسبت به آتشكده است.
چشمه و آبشار نياسر
چند متر پايين تر از آتشكده نياسر، چشمه آب تميز و خنكي جريان مي يابد و به روستا مي رود، اين چشمه كه چشمه اسكندر نام دارد، از قديمي ترين چشمه های شناخته شده است كه 1680 متر بالای سطح دريا مي باشد.
آبهای روان از كنار آتشكدهای زياد ديگری نيز جريان مي يابد كه اين مي تواند علامت پرستش آناهيتا، الهه باروری و مرتبط با آب باشد.
در ادامه چشمه آبشار اسكندر وجود دارد و در قسمت پايين آبشار، دو تا سنگ آسياب وجود دارد .
غار نياسر
روستاييان غار را غار تالار يا سوراخ رئيس مي نامند.
غار نياسر كاملاً دست ساز بشر مي باشد ( به جز يك يا دو حفره طبيعي نزديك وروديها ) به احتمال قريب به يقين غار يك معبد ميترايي و متعلق به دوره پارتيان ( اشكانيان ) بوده است. اكثر معابد ميترايي در تاريكي مطلق ساخته شده اند. در تمام قسمتهاي داخلي غار، بقاياي كنده كاريها روي ديوارها ديده مي شود. غار از مجموعه ای از تونلهاي متعدد، راهروها، اتاق ها و محوطه های پيچ در پيچ به همراه تعداد زيادی چاه تشكيل شده است.
غار از سه طبقه شامل دو كانال، يك كانال حلقه ای شكل و يك كانال افقي تشكيل شده است. طول راهروها و اتاق های غار پيچيده نياسر، تقريباً 650 متر با 45 چاه با عمق 118 متر است. غار از 23 اتاق با اندازه های مختلف با مساحت كلي 5/176متر مربع تشكيل شده است. نكته جالب آن است كه هوای داخلي غار درهيچ نقطه ای تغيير عمده پيدا نمي كند و حتي در عميق ترين نقطه غار به خاطر وروديهای متعدد ، هوای تازه وجود دارد . بنا به عقايد معتقدين به ميترائيسم، خدای مهر يا خورشيد در غاری در كوههای سنگي پديد آمده بود و به همين منظور در زمان پارتيان ( كه آزادی مذهبي بيشتری وجود داشته است ) ايجاد شده و البته پيدا شدن اشيايي مانند كارهای سفالي و سكه های دورانهای ديگر مانند سلجوقيان و ايلخانيان نشان مي دهد كه كاربرد غار در زمانهای بعدی فرق كرده و احتمالاً به منظور سر پناه و جهت اهداف دفاعي استفاده مي شده است . تردد در داخل غار نياسر بسيار مشكل است و در بسياری از مسيرها بايستي به حالت خزيدن حركت نمود و بلند ترين نقطه غار 7/1 متر است.
اين غار از عجايب و نوادر آثارباستاني است. درحدود 1800 تا 2000 سال قبل در دل كوه كركس و برفراز تپه هاي آهكي مشرف بر نياسر كاشان و احتمالاُ با مقاصد آييني و مذهبي به صورت تونل سنگي پرپيچ و خم با ابزارهاي ابتدايي كنده شده است. غار نياسر كاشان شامل مجموعة زيرزميني وپيچيده اي است كه از راهروهاي تنگ و طولاني و اتاق ها وچاه هاي متعددي تشكيل شده و دسترسي به اعماق آنها بدون بهره گيري از وسايل پيشرفتة امروزي ممكن نيست. اين غار كه به ” سوراخ رئيس “ يا ” غار ويس “ شهرت دارد قرن ها نامكشوف ماند و در هيچ يك از متون تاريخي و آثار تحقيقي قرون اخير ورغم ذكر ساير بناهاي تاريخي منطقه نظير آتشكدة نياسر (بنا شده توسط اردشير بابكان مؤسس سلسلة ساسانيان ) مورد اشاره قرار نگرفته است . از شگفتي هاي اين غار انسان ساخت بودن آن است. كمبود هوا در هيچ نقطه اي از آن احساس نمي شود و حتي در عميق ترين نقاط آن عمل تهويه به طور طبيعي انجام مي گيرد. يكي او فرضيات درمورد منشاء تاريخي اين غار بيانگر اين است كه درساخت آتشكدة نياسر از سنگ هاي تراشيده شدة حاصل از كندن غار استفاده شده است. احتمالاُ زمان حفر غار پيش از احداث آتشكده بوده است .روستاييان غار را غار تالار يا سوراخ رئيس مي نامند. غار نياسر كاملاً دست ساز بشر مي باشد ( به جز يك يا دو حفره طبيعي نزديك وروديها ) به احتمال قريب به يقين غار يك معبد ميترايي و متعلق به دوره پارتيان ( اشكانيان ) بوده است. اكثر معابد ميترايي در تاريكي مطلق ساخته شده اند . در تمام قسمتهاي داخلي غار، بقاياي كنده كاريها روي ديوارها ديده مي شود.
غار از مجموعه ای از تونلهاي متعدد، راهروها، اتاق ها و محوطه های پيچ در پيچ به همراه تعداد زيادی چاه تشكيل شده است. غار از سه طبقه شامل دو كانال، يك كانال حلقه ای شكل ويك كانال افقي تشكيل شده است. طول راهروها و اتاق های غار پيچيده نياسر، تقريباً 650 متر با 45 چاه با عمق 118 متر است. غار از 23 اتاق با اندازه های مختلف با مساحت كلي 5/176متر مربع تشكيل شده است. نكته جالب آن است كه هوای داخلي غار درهيچ نقطه ای تغيير عمده پيدا نمي كند و حتي در عميق ترين نقطه غار به خاطر وروديهای متعدد ، هوای تازه وجود دارد. بنا به عقايد معتقدين به ميترائيسم، خدای مهر يا خورشيد در غاری در كوههای سنگي پديد آمده بود و به همين منظور در زمان پارتيان ( كه آزادی مذهبي بيشتری وجود داشته است ) ايجاد شده و البته پيدا شدن اشيايي مانند كارهای سفالي و سكه های دورانهای ديگر مانند سلجوقيان و ايلخانيان نشان مي دهد كه كاربرد غار در زمانهای بعدی فرق كرده و احتمالاً به منظور سر پناه و جهت اهداف دفاعي استفاده مي شده است. تردد در داخل غار نياسر بسيار مشكل است و در بسياری از مسيرها بايستي به حالت خزيدن حركت نمود و بلند ترين نقطه غار 7/1 متر است.
حدود دو هزار سال پيش، دستان هنرمند ايرانيان غار باشكوهي در نياسر كاشان پديد آورد كه مي‌تواند گواه ديگري باشد بر فرهنگ و تمدن كهنسال ايراني. اين غار كه از عجايب آثار باستاني است با ابزارهاي ساده و ابتدايي در دل كوه‌هاي كركس كنده شده و به احتمال قريب به يقين در حفر آن مقاصد آئيني و مذهبي مدنظر بوده است.
اين غار شامل مجموعه‌اي از تونلها و راهروهاي تنگ و طولاني و اتاقها، اتاقكها و چاه‌هاي متعدد است. دسترسي به عمق اين چاه‌ها بدون استفاده از وسايل پيشرفته امروز ممكن نيست، غار نياسر به «سوراخ ويس» يا «غاير ويس» يا «غار رئيس» شهرت دارد و قرنها ناشناخته مانده بود، چنانكه در آثار تاريخي و نوشته‌هاي تحقيقي نيز نامي از آن نيست — در حالي كه آثار تاريخي ديگر اين منطقه، همچون آتشكده نياسر كه در زمان اردشير بابكان ساخته شد، كاملاً شناخته شده‌اند.
غار نياسر سه طبقه دارد و از دو كانال تشكيل شده، كانالي تقريباً حلقوي و كانالي در كنار آن به‌صورت تقريباً افقي. طول دالانها و اتاقهاي اين مجموعه پيچيده به دو هزار و پانصد متر مي‌رسد، در حالي كه عرض آن بسيا كم و حدود يك متر است؛ مقطع تونلها اكثراً كمتر از يك متر مربع است. غار حلقوي دو مدخل و غار افقي چهار مدخل دارد.
غار حلقوي متشكل است از هفت اتاق كه در دل كوه به نحوي استادانه كنده شده‌اند و از طريق چاه‌ها و دالانهاي زيرزميني به طبقات زيرين مرتبط مي‌شوند. دهانه‌هاي اين تونل در ارتفاع هزار و هفتاد و نه و هزار و هشتاد يك متري از سطح زمين قرار دارند.
غار افقي دالاني است طولاني و با شيبي ملايم به سمت بالا. دو دهانه اوليه آن در ارتفاع هزار و هفتاد و هشت متري از سطح زمين قرار دارند و دهانه‌هاي عقبي آن، حدود هزار و صد و هفت متر و بيش از هزار و صد نه متر مي‌رسند. اين دالان دراز به باغ زيبائي منتهي مي‌شود كه در مركز آن چند اتاق ساخته شده است. در اين مسير آثاري نظير سنگ آسياب (براي سرپوش چاه‌ها)، آب‌انبار و مجاري ويژه‌اي مشاهده مي‌شود.
در اين مجموعه 45 حلقه چاه با عمق كلي صد و هجده متر وجود دارد كه سطوح مختلف (از لحاظ ارتفاعي) به هم مي‌پيوندند. همچنين در اين مجموعه 20 اتاق با مساحت كلي صد و هفتاد و شش و نيم متر مربع وجود دارد، بزرگترين اتاق بيست و هشت و شش دهم متر مربع و كوچكترين آن را يك و هشت دهم متر مربع است.
از شگفتيهاي اين غار دست‌ساز آن است كه كمبود هوا در هيچ نقطه‌اي از آن احساس نمي‌شود و حتي در عميقترين نقاط آن عمل تهويه به‌طور طبيعي انجام مي‌شود.
غار نياسر در قرون و اعصار متمادي كه بر آن گذشته دچار آب‌گرفتگي و فرسايش سطحي شده و به اين علت سطوح آن رسوب و زنگار گرفته است. اكنون متخصصين شركت ملي فولاد ايران به پاكسازي آن مشغولند.
باستان‌شناسان زمان حفر غار را به پيش از ساخت آتشكده نياسر مربوط مي‌كنند، بنا بر اين بايد مربوط به دوران پارتها (اشكانيان) باشد. هدف از كندن اين مجموعه پيچيده و شگفت‌انگيز دقيقاً معلوم نيست، ولي حدس قوي زده مي‌شود كه انگيزه‌هاي ديني در كار بوده است.
اكنون به اين غار به عنوان محلي براي جلب سياح نگريسته مي‌شود، لكن لازم است كه تحقيقاتي همه‌جانبه در مورد اين مجموعه به عمل آيد تا معلوم شود كه حفر آن چه مدت طول كشيده، دقيقاً مربوط به چه زماني است و اصولاً اين مجموعه اعجاب‌آور به‌چه منظور حفر شده است.
البته به اطلاع می رساند که كه اطلاق نام ويس به اين غار هيچگونه مأخذ و مدرك صحيح و مستندي ندارد بلكه با توجه به اينكه نام محلي اين غار، غار رئيس مي‌باشد و بعضي از خبرنگاران يا علاقمندان اين قبيل آثار در ضبط نام اينجا نحوه تلفظ كلمه رئيس را به‌وسيله بعضي از اهالي نياسر يا كاشان، به‌صورت كلمه (ويس) تلقي كرده‌اند و نوشته‌اند حال آن كه نام غار مورد بحث غار رئيس يا غار نياسر است و عنوان (ويس) براي آن هيچ مأخذ مستندي ندارد.
غار نياسر از عجيب‌ترين و شگفت‌انگيزترين آثاري است كه تاكنون با دست انسان، ايجاد شده است اين غار عجيب كه در نوع خود بسيا جالب و بي‌نظير مي‌باشد در دورانهاي قبل از اسلام در دل كوه سر به فلك كشيده كركس در منطقه نياسر و در مرتفع‌ترين نقطه نياسر كه به عنوان محله تالار مطرح مي‌باشد حفر شده است در سر تا سر بدنه‌هاي داخلي اين غار آثار شيئي نوك‌تيز كه به‌وسيله آن اين غار حفر شده است ديده مي‌شود.
غار نياسر به‌صورت راهروها و دالانهاي پيچ در پيچ و تو در توي بسيار پيچيده‌اي است كه در مسير آن چاه‌هاي متعددي نيز ايجاد شده است اخيراً كه با كمك و اقدام مؤثر واحد اكتشافات صنايع فولاد وابسته به وزارت محترم معادن و فلزات قسمتهاي عمده اين غار شناسائي و نقشه‌برداري شد مشخص گرديد كه اين پروژه عظيم و حيرت‌آور براساس يك طرح دقيق با فن‌آوري بسيار پيشرفته‌اي در زمان خود، به اجرا درآمده است.
عليرغم وجود ده‌ها دهليز و دالان و راهروهاي تو در تو و پيچيده موضوع تهويه مطبوع و فراواني هوا به‌صورت بسيار مطلوبي در سر تا سر غار تعبيه شده است و در هيچ نقطه‌اي از اين غار اسرارآميز مشكل هوا يا سنگيني و كمبود آن وجود ندارد به‌نظر باستان‌شناسان سازمان ميراث فرهنگي كشور كه در چند نوبت از اين غار بازديد كرده و به‌بررسي پرداخته‌اند، صعوبت و سختي فراوان انجام چنين پروژه‌اي بيانگر آن است كه انگيزه‌هاي ايجاد چنين اثري، حتماً انگيزه‌هاي اعتقادي و معنوي است زيرا انجام كار به‌قدري سخت و دشوار بوده است كه علتهاي مادي و اقتصادي نمي‌تواند باعث پديد آمدن چنين اثري باشد. به‌نظر بعضي از كارشناسان، اين غار يك نوع مكان مذهبي است كه براي انجام اعتكاف و يا بعضي مراسم عبادي خاص ايجاد شده است كه البته بعدها به‌صورت يك پناهگاه با كاربريهاي نظامي نيز درآمده است.
آثاري كه از داخل اين غار به‌دست آمده است بيشتر مربوط به دوران سلجوقي است اما مجسمه سنگي سر يك قوچ كه در يكي از نقاط غار پيدا شده است از آثار دوره ساسانيان مي‌باشد غار نياسر كه در اصطلاح محلي غار رئيس گفته مي‌شود يكي از آثار مهم تاريخي است كه مي‌تواند به عنوان يك اثر قابل‌توجه
توريستي و گردشگري مورد بازديد علاقمندان و پژوهشگران قرار داشته باشد
.
نظر من :
براستی سرزمین ایران پر از شگفتی و زیبایی های گوناگون است , جای جای آن دل انگیز و جذابیت های خاص خود را دارد .
از تهران به سمت جنوب که سرازیر می شوی و از قم و کنار کاشان با هوای گرم و سوزانش که می گذری , حدود 30الی 35 کیلومتر به سمت شمال غرب کاشان به روستایی می رسی که دور نمای آن چون نگین سبزی است بر دامن کوه , پر ا ز گل , گل محمدی , درختان سرسبز و شاخ در شاخ بادام , گیلاس , هلو , زرد آلو , انگور و ... .روستایی کوچک با کوچه باغهای زیبا و سایه سارهای درختان برز و بلند و شمیم گلهای محمدی ,ترنم صدای چهچه پرندگان و آبشار زلال چشمه اسکندر که در پایین دست چارتاقی و آتشکده بر دامان تپه خاکی مشرف به باغهای روستا می خزد ,نوازشگر گوش و دل و جان گردشگران است .
عل رغم شنیده ها مردمی دارد با صفا , ساده , بی آلایش و مهمان نواز و ولی سختکوش که طبیعت کویری بر جدیت و سختکوشی آن اثر گذاشته نه صفا و صمیمیتش .
آری در چنین مکانی میتوان یکی دو روز از دود و دم تهران رهایی یافت ودر آرامش و آسایش و قرار گرفت و در این میان با بناهای تاریخی ایران نیز آشنا شد . چار طاقی یا آتشکده ای که مربوط به دوران ساسانیان است که علاوه بر مکانی برای نگاهداری آتش و راهنمایی چاپارها و مسافران در شب درعلم نجوم , رصد ستاره ها و جهت یابی و تعیین زمان های و طلوع و غروب خورشید در انقالابین کاربرد داشته و این نشان خرد و دور اندیشی نیاکانمان دارد .
پاشنه کفش را بر کشیده , اراده را استوار و برای همین پنجشنبه و جمعه برنامه ریزی نمایید .
